Slechts op bezoek bij je kind in de jeugdzorg of kind centraal...?

Ik denk nog even terug aan afgelopen woensdagmiddag. De moeder van onze pleegzoon kwam bij ons thuis op bezoek. Want één keer per vier weken zien we elkaar (mijn man, ik, onze pleegzoon, zijn moeder en soms ook zijn vader). De ene keer bij ons thuis, de andere keer bij zijn moeder.
Jeugdzorg noemt dit de verplichte bezoekregeling van het uit huis geplaatste kind. Volgens de door jeugdzorg opgestelde indicatie is er recht op 1,5 uur per maand bezoek door zijn ouders aan onze pleegzoon, op neutraal terrein èn onder begeleiding van jeugd- of pleegzorg. Als pleegmoeder bracht en haalde ik onze pleegzoon en wachtte geduldig op de gang met een bekertje koffie. De bezoekruimte was veelal een klinische kamer met een tafel, enkele stoelen en soms wat speelgoed.

Hoe anders is het nu vijf jaar later...Sinds vorig jaar mogen we als pleegouders de bezoekregelingen helemaal zelf begeleiden: beter voor onze pleegzoon, want inmiddels is hij na vijf jaar meer gehecht aan ons dan aan zijn eigen ouders. Het begon afgelopen zomer met een bezoekje aan de geitenboerderij in het Amsterdamse Bos. Zowel vader als moeder waren naar de neutrale plek van pleegzorg gekomen, waarna we met zijn allen verder reden. Ik weet nog hoe alert ik was, omdat ik een behoorlijke verantwoordelijkheid op mijn schouders voelde die eigenlijk bij jeugdzorg ligt... Alleen al de gedachte wat te doen, als zijn ouders hem mee zouden nemen...

Als ik nu terugkijk, is er in het afgelopen jaar veel gebeurd in de relatie tussen de ouders van onze pleegzoon en ons als pleegouders en valt het me op hoe ontspannen deze bezoekjes nu zijn: er is veel meer vertrouwen gekomen in elkaar, het groeit langzaam richting co-ouderschap, de bezoektijden zijn veel langer (vaak een middag, een keer een hele dag en afgelopen 2e Kerstdag gezamenlijk uit eten bij de Chinees...) Onze pleegzoon leert zijn moeder Nederlands, zijn ouders leren hem Twi (Ghanees dialect) en Engels, we spelen djembé met elkaar en ondank de taalbarriere zingt onze pleegzoon samen met zijn ouders Afrikaanse liedjes... Moeder heeft zelfs een keer voor ons gekookt en souvenirs voor ons uit Ghana meegebracht...

Ik denk weer terug aan afgelopen woensdagmiddag... Moeder heeft bij ons thuis gegeten en tijdens de maaltijd raakten we in gesprek over die klinische bezoekregeling tot vorig jaar... Dat ze niet wist waar haar zoon woonde... Dat ze daarover zoveel verdriet en pijn in haar hart had... Dat ze altijd heeft gebeden... Dat ze nu zo blij is dat ze bij ons thuis mag komen... Zijn slaapkamer heeft gezien, ons huis, de omgeving...  Aan onze pleegzoon gaf ze in half Engels/Nederlands aan dat ze het o.k. vindt dat hij bij ons opgroeit... Maar... dat ze tot zijn 18e in Amsterdam blijft wonen... Want, zoals ze tegen hem zei: "een kind heeft zijn moeder dichtbij nodig... Dat is goed voor een kind..."

Wat een wijze moeder! Wat ben ik blij dat we nu zelf de bezoekregeling doen, waardoor de bezoeken nu echt menselijk geworden zijn... Waar gesproken kan worden vanuit het hart in plaats vanuit boosheid tegen een systeem dat jeugdzorg heet... En onze pleegzoon? Die zie je meer en meer ontspannen omdat zijn ouders ons als pleegouders hebben geaccepteerd. En is dat niet de kern waar het om gaat? Kind centraal in plaats van "slechts op bezoek...."?

Kijken achter het gedrag van je kind met warmte en troost...

Vanochtend had ik een onverwacht gesprek met onze pleegzoon van tien. Aanleiding was dat hij veelvuldig bewoog en geluid maakte aan tafel tijdens het ontbijt... Omdat ik nu zo'n vijf jaar zijn zorg-moeder mag zijn, begin ik ondertussen te begrijpen wat er aan de hand is. Gewoon door te observeren en achter zijn gedrag te kijken...

Ik vraag hem wat er is, omdat ik zie dat hij veel beweegt en geluid maakt... Hij struikelt bijna over zijn woorden, wanneer hij aangeeft: "mijn nieuwe turnkleding..." Ja, we gaan zometeen naar turnles en over twee weken zijn de clubkampioenschappen, waar hij voor het eerst aan meedoet... Daarna vraagt hij steevast om een knuffel, die ik a la minuut geef.

Tijdens de knuffel komt er dan vaak nog meer te voorschijn, vaak voor hem wezenlijke (pijn)punten... Zo gaf hij vandaag aan dat hij diep van binnen nog steeds bang is dat hij bij ons weg moet en ergens anders moet wonen... Hij heeft namelijk vòòr onze tijd in één jaar via pleegzorg en jeugdzorg op vijf adressen gewoond ... Hij was toen vier jaar oud...

Daarom begrijp ik onze pleegzoon steeds beter waarom hij in nieuwe, spannende of onveilige situaties ADHD-kenmerken gaat vertonen... 

En dat heb ik hem vanochtend uit kunnen leggen... tijdens die knuffel... Ik heb hem verteld dat hij vroeger als peutertje niet werd gezien en gehoord door zijn zieke moeder. En dat ik het heel logisch vind dat hij toen als klein kind alles uit de kast trok om gezien te worden en aandacht te krijgen... En dat ik in zijn situatie hetzelfde gedaan zou hebben... Heb hem ook verteld dat hij toen heel klein was en nu al tien...  en dat ik nu voor hem zorg en dat hij mij altijd kan vragen als er iets is wat hij spannend vindt... En dat we afspreken dat ik zo lang als hij nodig heeft, ik voor hem zal zorgen... Ook als hij straks op zich zelf woont en als het dan even niet gaat, hij altijd bij me welkom is, ook al is hij ouder dan 18... En dat zijn kinderen straks bij mij mogen komen logeren, zoals hij nu bij mijn ouders mag logeren...

De knuffel duurde uiteindelijk ruim 20 minuten... En in die tijd voelde ik zijn drukte wegglijden en zijn ontspanning toenemen, liggend in mijn armen, buik tegen buik, als een klein kind dat wat warmte en troost zocht, via een voor hem aangeleerde vorm van druk en beweeglijk gedrag... Warmte en troost, twee noodzakelijk bouwstenen om te bouwen aan basisveiligheid... Dé voorwaarde voor elk kind om het gevoel te hebben er volledig te mogen zijn...